Refleksje z Forum Debaty Publicznej
Aneta Fiskies, LGD Dobra Widawa
Bożena Pełdiak, LGD Kwiat Lnu
Refleksje z Forum Debaty Publicznej
„Małe projekty – wielka sprawa. Stan wdrażania małych projektów oraz możliwości usprawnienia ich realizacji” 14 lipca 2011
- Doświadczenia beneficjentów
Beneficjentem Małych Projektów może być prawie każdy, od osoby fizycznej, poprzez organizacje pozarządowe, przedsiębiorców po sektor publiczny czyli m.in. urzędy miast i gmin. Szeroki wachlarz beneficjentów i możliwości wsparcia działań nie tylko aktywizujących ale i edukacyjnych oraz inwestycyjnych. Stąd tzw. Małe projekty wydają się być bardzo atrakcyjną ofertą dla rozwoju miejscowości i samych mieszkańców objętych programem Leader. I trzeba przyznać, naprawdę wiele ciekawych pomysłów powstało w trakcie szkoleń aktywizujących, wiele już dawno drzemało w głowach beneficjentów czekając na nabory ogłaszane przez LGD.
Rzeczywistość okazała się jednak bardziej skomplikowana. Wielu beneficjentów rezygnuje już czekając po kilka miesięcy na pierwsze uzupełnienia, wielu po otrzymaniu pierwszego pisma z UM, które prosi o wyjaśnienia rzeczy zbyt oczywistych dla realizatora i pomysłodawcy projektów. Niektórzy z uwagi na to, iż bardzo im zależy podpisują umowy. Ciężko im jednak zrozumieć dlaczego koszty zakwalifikowane na etapie podpisania umowy, spotykają się z odmową wypłaty przez dział płatności. Poza tym to wszystko trwa, a że Małe projekty jak cały Leader opiera się na refundacji środków, często członkowie organizacji pozarządowych biorą prywatne kredyty na zrealizowanie projektu. Chociaż większość tzw. Sektora III po prostu się na taki projekt nie decyduje, mając na koncie jedynie kwoty uzbierane z symbolicznych składek członkowskich.
Na szczęście pojawiają się powoli przykłady owocnie zakończonych projektów, które realizują Lokalne Strategie Rozwoju. Ilu z tych beneficjentów ponownie złoży wniosek? Oby jak najwięcej!
- Doświadczenia LGD
Lokalne Grupy Działania pokryły swoją działalnością niemal całą powierzchnię Polski. Miliony zostały zagwarantowane w umowach na realizację projektów współpracy, funkcjonowanie, aktywizację i nabywanie umiejętności i w końcu na cztery działania na które ogłaszane są nabory: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Odnowa i rozwój wsi i Małe projekty. Największe możliwości wsparcia działań w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR) wszyscy widzieli w Małych projektach. Od imprez, przez turystykę, po małe inwestycje i poprawę ładu przestrzennego.
LGD i same sobie i potencjalnym beneficjentom obiecywały po Małych projektach wiele. Patrząc na dwa i pół roku działalności można wskazywać i dobre i złe doświadczenia, jednak trzeba zauważyć, że rola LGD już na samym początku ograniczona została jedynie do doradztwa i wyboru operacji zgodnie z LSR. Biura LGD starają się beneficjentom pomagać, jednak po przekazaniu wniosków ocenionych pod względem zgodności z LSR, niewiele informacji dociera do nich o problemach, które napotykają beneficjenci. A LGD mają wiele doświadczeń przy rozliczaniu własnych wniosków o płatność, którymi mogli by się podzielić i pokierować beneficjenta, tak aby nie tylko podpisać korzystnie umowę, ale i rozliczyć zrealizowany projekt.
- Doświadczenia UM
Patrząc na terminy, w których Urzędy Marszałkowskie sprawdzają wnioski i podpisują umowy, można śmiało powiedzieć, że i same urzędy zaskoczył stopień urzędowości i ilości dokumentów związanych z Małymi projektami. Pracownicy UM sprawdzają wnioski nie tylko urzędów miast i gmin ale też zwykłych mieszkańców małych miejscowości, dla których Mały projekt to jest pierwszy kontakt z pieniędzmi unijnymi. Powoduje to wiele frustracji, ponieważ każdy stara się aby projekt był zrealizowany zgodnie z wymaganiami, rozporządzeniami, instrukcjami. Jednak jeśli procedury nie są zawsze oczywiste dla samych pracowników urzędów, to w jaki sposób mają być zrozumiałe i oczywiste dla beneficjentów?
- Dyskusje
Dyskusje, które miały miejsce podczas spotkania 14 lipca 2011 r. podczas Forum Debaty Publicznej dały możliwość skonfrontowania różnych doświadczeń z terenu całej Polski. Niestety najbardziej zainteresowane spotkaniem były LGD. Nieobecność przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i przedstawicieli tylko trzech Urzędów Marszałkowskich może świadczyć o tym, iż dla tych instytucji Małe projekty nie są „Wielką sprawą”.
Dla LGD, które zostały wybrane do realizacji LSR, właśnie Małe projekty miały się stać furtką do realizacji prawdziwych założeń LEADER’a. To właśnie operacje do 25 000 zł, miały wesprzeć ciekawe inicjatywy, które miały być realizowane do 2015 r. W obecnej chwili większość LGD kumuluje nabory, aby zakończyć je jak najszybciej, obawiając się niewykorzystania wszystkich środków z uwagi na przedłużające się terminy rozpatrywania wniosków i stopień trudności pozyskiwania dotacji.
Niepokojąca jest również dyskusja pomiędzy instytucjami wdrażającymi a LGD, która często przyjmuje formę „przepychanki”. Każda ze stron wytyka sobie nawzajem błędy, brak dobrych chęci w realizacji LEADER’a. Bardzo zastanawiające są też opinie wyrażane w gazetach i na portalach internetowych, wskazujące na biura LGD jako na ośrodki podwykonawcze urzędów miast i gmin, w których otrzymują zatrudnienie na bardzo korzystnych warunkach osoby protegowane. Nie jest to zrozumiałe dla większości lokalnych grup działania, które od początku czują się organizacją pozarządową. One ciągle nie zgadzają się na formę pracy narzuconą im w obecnym okresie programowania, czyniąc najczęściej z biur miejsce gromadzenia ogromnej ilości dokumentów związanych z rozliczaniem własnej działalności aktywizującej i wspierającej beneficjentów i mieszkańców obszarów LSR. Założeniem LGD jest Partnerstwo, a partnerstwa nie będzie nigdy bez zaufania.
- Sieciowanie.
Istnieje wiele przesłanek ku temu, by wzmocnić współpracę między LGD i swoją pozycję w dyskusji w sprawach LEADER’a poprzez stworzenie ogólnopolskiej sieci Partnerstw LGD. Niestety na tym polu zaznaczają się dwie propozycje dwóch ośrodków: krakowskiego i warszawskiego. Nie sądzę aby powstała godna reprezentacji i wspólnego głosu polskich LGD organizacja, bez porozumienia tych dwóch stanowisk. Tylko silne jedno stanowisko da szansę na owocne działanie sieci ogólnopolskiej. Dwóch przedstawicieli tego samego programu, LGD, które borykają się z tymi samymi problemami pozostawia w sobie niesmak konkurencji i walki o względy. Tylko jakie? Przez takie sytuacje może być zaprzepaszczone to, co do tej pory w zostało osiągnięte w trakcie rozmów i prac choćby Grupy Roboczej ds. LEADER’a.
- Przyszłość Leadera.
LGD posiadają już doświadczoną i coraz bardziej wykwalifikowaną kadrę. Wiele osób mieszkających na terenach objętych LSR zaczyna identyfikować się z działaniami LEADER’a. Niemniej jednak wiele opinii wskazuje na duże utrudnienia w realizacji, głównie z uwagi na zmieniające się i ciągle niedopracowane procedury oraz rozbudowaną biurokrację. Stąd należy poważnie się zastanowić w jakim kierunku powinien pójść kolejny okres programowania, być może dając więcej uprawnień i możliwości wyboru i rozliczania Małych projektów przez LGD. Z różnych przesłanek wynika potrzeba zmiana źródła i sposobów finansowania programu, bardziej dostosowanego dostosowanie do organizacji pozarządowych.
(Prezentacja- Małe projekty-Wielka Sprawa.) |
